در برخی از شرایط، وقتی زن مهریه‌اش را مطالبه کرده و مرد ملزم به پرداخت آن می‌شود، قانون مهریه را نصف می‌کند.

از جمله مهم‌ترین حقوقی که زن به موجب عقد نکاح به دست می‌آورد مهریه است. مهریه در واقع مالی است که مرد پرداخت آن به زن را بر عهده می‌گیرد و هر زمان که زن بخواهد قابل مطالبه است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع نصف شدن مهریه زنان می‌پردازیم.

نصف شدن مهریه و شرایط آن

• طلاق قبل از رابطه زناشویی

مالکیت زن بر مهریه از لحظه عقد، ناپایدار است و اگر بین مرد و زن رابطه جنسی صورت نگرفته باشد، مهریه نصف می‌شود. بر اساس ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، هرگاه شوهر قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد تنها باید نصف مهریه را پرداخت کند. حتی اگر قبل از طلاق مهریه را به‌صورت کامل پرداخت کرده باشد، می‌تواند مازاد آن را پس بگیرد.

• بذل تمام مدت در عقد موقت

از موارد دیگری که باعث نصف شدن مهریه می‌شود در ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی  آورده شده است و بر مبنای عقد موقت تعیین شده است. بر این اساس، در نکاح موقت هرگاه شوهر قبل از رابطه جنسی تمام مدت نکاح را ببخشد، باید نصف میزان اصلی مهریه را پرداخت کند. یعنی اگر مرد در عقد موقت یا صیغه قبل از وقوع رابطه زناشویی تمام مدت عقد موقت را به زن ببخشد یا بذل مدت کند، موظف است که نصف مهریه را پرداخت نماید.

• فسخ نکاح به علت ناتوانی جنسی مرد

بر اساس ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر عقد ازدواج، به هر دلیلی قبل از نزدیکی فسخ شود، حق مهریه از زن گرفته می‌شود. با این حال اگر به دلیل ناتوانی جنسی مرد، زن خواستار فسخ قرارداد ازدواج شود، مرد باید نصف مهریه را به وی پرداخت نماید. بر این اساس، اگر زن قبل از رابطه زناشویی از ناتوانی جنسی مرد آگاه شود، این حق را دارد که ضمن نصف شدن مهریه، ازدواجش را فسخ نماید.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب رابطه نامشروع تلفنی مجازاتی سنگین دارد را مطالعه کنید.

مهر یا همان مهریه، مالی است که به هنگام عقد نکاح بر اساس ضوابط شرع، رسم و عادت اقوام مختلف از طرف مرد به زن پرداخت می‌شود.

یکی از حقوق مالی زن، دریافت مهریه است که به موجب عقد ازدواج به وی تعلق می‌گیرد. به موجب عقد، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه کند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع پرداخت نکردن مهریه می‌پردازیم.

در موارد زیر مهری بر عهده مرد نیست

اگر در عقد، مهریه معین نشده باشد یا عدم مهر شرط شده باشد یا مهریه مجهول بوده یا مالیات نداشته و قبل از رابطه جنسی زوجین یکی از آن‌ها فوت کند.

ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی

•  اگر یکی از زوجین قبل از تعیین مهر و قبل از رابطه جنسی بمیرد زن مستحق هیچ‌گونه مهر نیست.
• اگر ازدواج باطل باشد و بین زن و مرد رابطه جنسی رخ ندهد.

ماده ۱۰۹۸ قانون مدنی

• درصورتی‌که عقد نکاح اعم از دائم یا موقت باطل بوده و رابطه جنسی واقع نشده باشد زن حق مهر ندارد و اگر مهر را گرفته شوهر می‌‌تواند آن را ‌استرداد نماید.
• اگر ازدواج باطل باشد، رابطه جنسی نیز انجام شده باشد ولی زن آگاه به باطل بودن ازدواج باشد.
• ازدواج قبل از رابطه جنسی فصل شود. البته این مورد یک استثنا دارد، آن‌هم این است که عیبی در مرد وجود داشته باشد که دراین‌صورت نصف مهریه به زن تعلق می‌گیرد. اگر به مطالب مهریه علاقه دارید به مطلب آیا گرفتن مهریه از خانواده شوهر امکان‌پذیر است؟ مراجعه کنید.

موارد پرداخت نصف مهریه مندرج در عقدنامه

•  ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی بیان داشته است، اگر مرد قبل از رابطه جنسی زن را طلاق دهد در این‌صورت مهریه پرداخت نشده باشد نصف آن پرداخت می‌شود و اگر پرداخت شده باشد نصف آن برگردانده می‌شود.
• ماده ۱۰۹۷ قانون مدنی بذل مدت را مشخص کرده است. یعنی در ازدواج موقت قبل از رابطه جنسی مرد مدت را به زن ببخشد و ازدواج موقت را بر هم بزند.
• اگر قبل از رابطه جنسی میان زوجین به خاطر وجود عیب در مرد، زن ازدواج را فسخ کند. اگر بعد از رابطه جنسی باشد این‌چنین نیست و کل مهریه را باید بپردازد.

موارد پرداخت نصف مهرالمثل

اگر قبل از رابطه جنسی به واسطه عیب در مرد از جانب زن ازدواج فسخ شود و مهریه تعیین نشده باشد دراین‌صورت به زن نصف مهرالمثل تعلق می‌گیرد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب  آیا مهریه غیر‌نقد، قابل تبدیل به پول است؟  را مطالعه کنید.

برخی مواقع مهریه‌ها به جز سکه طلا هستند و گاهی اوقات زوجین تصمیم می‌گیرند تا وسیله یا شی قیمتی و تزئینی دیگری را به عنوان مهریه خود قرار دهند.

یکی از متداول‌ترین مهریه‌هایی که زوجین انتخاب می‌کنند شاخه گل، شاخه نبات یا سفر است. اما گاهی اوقات این سوال پیش می‌آید که آیا می‌توان مهریه را تغییر داد و شاخه گل را تبدیل به سکه تمام بهار آزادی کرد یا خیر؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تبدیل مهریه غیر نقد به پول می‌پردازیم.

مهریه

مهریه از سنت‌های دیرینه و یکی از ارکان مهم در اسلام و کشور اسلامی ماست. آنقدر مهم که حتی در ازدواج های موقت، اگر مهریه تعیین نگردد، آن ازدواج باطل خواهد بود. البته تعیین کردن عجیب‌ترین مهریه‌ها نیز اخیرا مشکل‌ساز شده است.

شرایط مهریه چیست؟

• مالیت داشته باشد: مانند سکه، زمین، پول و سهام دارای ارزش مالی و منفعت اقتصادی باشد.
• تملک قابل قبول باشد: یعنی اولا مرد باید مالک باشد و اگر مالکیت آن را به زن منتقل کند.
• معلوم و معین باشد: مقدار، جنس و اوصاف مشخص است مثلا ۱۰۰۰ سکه بهار آزادی.
• در ملک زوج باشد: مهریه باید در زمان وقوع عقد متعلق به مرد باشد یا زمانی که زن مهریه خود را بخاطر داشته باشد، مرد با پول و دارایی خود را آن را تهیه کند.

آیا می‌توان مهریه را تغییر داد؟

در پاسخ به این سئوال باید گفت که مهریه را نمی‌توان تغییر داد. اگر برای مثال گل رز به عنوان مهریه انتخاب شده باشد باید دقیقا همان گل به عنوان مهریه به زوجه داده شود. اگر به مباحث مهریه علاقه دارید به مطلب آیا برای بار دوم می‌توان مهریه را به اجرا گذاشت؟ مراجعه کنید.

برخی مواقع خانم‌ها به اشتباه فکر می‌کنند که می‌توانند وجه نقد گل رز که به عنوان مهریه انتخاب شده است را به عنوان مهریه از همسر خود دریافت کنند. اما این موضوع اشتباه است و شوهر به رد قیمت گل‌ها بابت مهریه محکوم نمی‌شود.

توافق زوجین می‌تواند مهریه را تغیر دهد

البته اگر دو طرف به‌صورت دیگری با یکدیگر توافق کرده باشند و آن را در سند عقد و در محضر به ثبت رسانده باشند می‌توانند به جای دریافت شاخه گل وجه نقد را به عنوان مهریه از همسر خود مطالبه کنند.

هر مهریه‌ای که به‌صورت عقلانی و مشروع انتخاب شده باشد و در سند ازدواج باشد باید به همان صورت به زن تحویل داده شود. یعنی حتی اگر یک کامیون گل رز هم به عنوان مهریه خانم انتخاب شده باشد باید به همان اندازه تحویل زن داده شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب زن از چه اموالی نمی‌تواند مهریه‌اش را بردارد؟  را مطالعه کنید.

به طور کلی برخی از اموال شوهر قابلیت توقیف از طریق مراجع قضایی و به تبع آن فروش مال و برداشتن مبلغ طلب را ندارند.

مهریه یکی از مهم‌ترین حقوق مالی است که در ازدواج برای زن ایجاد می‌شود. با وقوع عقد ازدواج زن مالک مهریه شده و می‌تواند هر تصرفی نسبت به آن انجام دهد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مستثنیات دین در پرداخت مهریه می‌پردازیم.

انواع مهریه

مهریه ممکن است به‌صورت عندالمطالبه یا عندالاستطاعه بر عهده مرد قرار گیرد. اما معنی آن‌ها چیست؟

• مهریه عندالمطالبه

مهریه عندالمطالبه به مهریه‌ای گفته می‌شود که زن می‌تواند هر زمان خواست آن را مطالبه کند. و هرگاه زن مهریه خود را مطالبه کرد، مرد باید آن را بپردازد.

• عندالاستطاعه

اما مهریه عندالاستطاعه به این شکل نیست. مهریه عندالاستطاعه به این شکل است که با مطالبه زن، مرد در صورتی تکلیف به پرداخت مهریه دارد که توان پرداخت داشته باشد. پس پرداخت آن به توانایی مالی مرد و استطاعت او بستگی دارد. اگر به مباحث مهریه علاقه داترید به مطلب آیا برای بار دوم می‌توان مهریه را به اجرا گذاشت؟ مراجعه کنید.

زن از چه اموالی نمی‌تواند مهریه اش را بردارد؟

برخی اموال شوهر را نمی‌توان بابت مهریه توقیف کرد. این اموال مستثنیات دین نامیده می شوند. مستثنیات دین عبارتند از:

• یک منزل مسکونی که عرفا در شأن شوهر باشد جز مستثنیات دین است.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع نیازهای ضروری شوهر و افراد تحت تکفل وی لازم است.
• آذوقه موجود به قدر احتیاج مرد و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می‌شود.
• کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن‌ها.
• وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن‌ها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
• تلفن مورد نیاز مدیون
• مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره‌بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب در این شرایط شوهر می‌تواند حق طلاق را باطل کند را مطالعه کنید.

برای بخشیدن مهریه نیازی به دادگاه نیست. حتی در صورتی‌که زن مهرش را به وسیله یک دست خط با امضا و اثر انگشت ببخشد این تعهد از گردن مرد برداشته می‌‌شود اما در مواردی امکان مطالبه مجدد مهریه وجود دارد.

مهریه مالی است که قابلیت تملک داشته باشد. در عقد نکاح، مرد متعهد می‌شود که مهریه را به زن بپردازد. سوالی که پیش می‌آید آن است که آیا زنی که مهر خود را به همسرش بخشیده است می‌‌تواند از بخشش خود رجوع و مهر خود را به‌صورت مجدد مطالبه کند یا خیر؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع اجرا گذاشتن مهریه برای بار دوم می‌پردازیم.

پاسخی که می‌توان به این سوال داد به‌صورت زیر است:

• حالت اول: زمانی است که زن مهریه‌ای که بر گردن شوهر است را ابراء می‌کند (می‌بخشد). به این بیان که می‌‌گوید از نظر من تو دیگر تکلیفی برای پرداخت مهریه نخواهی داشت. (تو را از پرداخت مهریه بری می‌کنم) این بیان باعث می‌‌شود تا تکلیف شوهر در ادای مهر به طور کلی ساقط شود. پس در این حالت زن حق رجوع (پشیمانی) ندارد.
• حالت دوم: زمانی است که زن در قبال طلاق، مهریه خود را به شوهر می‌بخشد. بذل مهر در طلاق‌‌های خلع و مبارات انجام می‌‌شود. خُلع و مُبارات دو نوع طلاق توافقی در فقه و حقوق اسلامی است که در آن زن با واگذاری مالی به شوهر از وی طلاق می‌‌گیرد. این طلاق مربوط به زمانی است که زن از شوهر به قدری تنفر پیدا کرده باشد که حاضر شود با پرداخت پول از قید همسری وی رها شود. این مال ممکن است مهریه زن یا معادل آن باشد. به همین جهت در فرهنگ عامه از عبارت «مهرم حلال و جانم آزاد» در اشاره به این نوع طلاق استفاده می‌‌کنند. بنابراین زن با پرداخت مالی به شوهر، از او می‌‌خواهد که طلاقش دهد. اگر زن در ایام عده طلاق از بخشش خود پشیمان شود، طلاق لغو می‌شود. یعنی همچنان زن و شوهر محسوب می‌شوند. مثل این است که اصلا طلاقی صورت نگرفته است. پس در این حالت زن حق رجوع از مهریه را تا پایان مدت عده دارد.
• حالت سوم: زمانی است که زن مهریه خود را به شوهر هبه می‌‌کند (هدیه می‌دهد). به این بیان که می‌‌گوید من مهر خود را به تو بخشیدم. در این حالت است که همانند سایر اشکال هبه، تکلیف شوهر در پرداخت مهریه به‌طور کلی از بین نمی‌‌رود. چرا که زن می‌‌تواند تحت شرایطی از هبه مزبور رجوع و مهر خود را مطالبه کند. خواه طلاق گرفته باشد یا نگرفته باشد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا مهریه زن اول بر زن دوم ارجحیت دارد؟  را مطالعه کنید.

بعضی افراد تصور می‌کنند درصورتی‌که زنی فوت کرده باشد، مهریه‌اش باطل شده و به دلیل فوت وی، حق مهریه نیز ساقط شده و قابل مطالبه نیست. در حالی که این تصور صحیحی نیست چرا که مهریه زن در صورت فوت، باطل یا ساقط نمی‌شود.

بر اساس قانون مدنی، همین که عقد ازدواج به‌صورت صحیح میان زن و مردی صورت پذیرد، حقوق و تکالیفی بر دوش آن‌ها مستقر می‌کند. یکی از مهم‌ترین این حقوق و تکالیف، ” مهریه  زن ” است. چرا که زن پس از عقد مالک مهریه یا صداق تعیین شده می‌گردد و هر زمان که بخواهد می‌تواند نسبت به مطالبه مهریه اقدام کند. علاوه بر این، مرد نیز مکلف است که هر زمان زن تقاضا کرد، مهریه وی را بپردازد. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع دریافت مهریه زن فوت شده می‌پردازیم.

شرایط گرفتن مهریه زن فوت شده چگونه است؟

اگر زن، ورثه‌ای جز شوهر نداشته باشد، تمام اموال به او خواهد رسید. از آنجا که با فوت زن کلیه حقوق و مطالباتش به ورثه‌ وی می‌رسد و از جمله حقوق زن مهریه اوست اگر در زمان حیات او از شوهر نگرفته باشد، این حق به گردن مرد است. از این رو پدر و مادر زن از مهریه ارث می‌برند. برای محاسبه مهریه، سهم شوهر از مبلغ مهریه کسر می‌شود و مطابق سهم‌الارث به پدر و مادر او داده خواهد شد. اگر به مطالب ارث علاقه دارید به موضوع  در این شرایط زن دوم، هرگز ارث نمی‌برد می‌پردازیم.

ارث فرزند از مهریه مادر

مهریه‌ زن از جمله دیونی است که بر گردن مرد است و تا پس از مرگ زن نیز قابل مطالبه است. اگر زن در قید حیات نباشد، وراث ایشان می‌توانند به نیابت از او، مهریه زن را از اموال شوهر مطالبه کنند. البته در این موارد باید قوانین مربوط به طبقات وراثت و سهم‌الارث به‌طور کامل مشخص شده و مورد توجه قرار گیرد. زیرا طبق قانون مدنی، اگر زن در زمان حیات، مهریه‌اش را از شوهرش نگرفته باشد، این حق به ورثه‌اش می‌رسد.

اگر زن قبل از مطالبه‌‌ مهریه فوت کند و مهریه وجه رایج باشد، ورثه‌اش می‌توانند آن را دریافت کنند.‌ معمولا وراث برای دریافت مهریه زن از طریق اقامه و طرح دعوا برای دریافت آن اقدام می‌نمایند که طبق قانون مهریه به ورثه می‌رسد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب تقسیم اموال زن و شوهر بعد از طلاق را مطالعه کنید.

مهریه طلبی است که زن از شوهر دارد و گرفتن این طلب، ربطی به طلاق گرفتن ندارد.

چه در عقد دائم و چه در عقد موقت، مطالبه مهریه حق قانونی و شرعی هر زنی است. اگرچه که در عرف جامعه ما به اجرا گذاشتن مهریه به نوعی اعلام نارضایتی زن از زندگی مشترک و اعلان اختلاف است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مطالبه مهریه بدون طلاق می‌پردازیم.

کدام مهریه بدون طلاق قابل مطالبه است؟

مهریه از هر نوعی باشد چه به‌صورت سکه بر گردن شوهر باشد (یعنی شوهر باید آن را ادا کند) یا به این شکل باشد که ضمن عقد، مال خاصی را به نام زن بزنند؛ متعلق به زن خواهد بود.

با این تفاوت که برای مثال اگر سکه مهریه زن باشد؛ وی باید آن را مطالبه و درخواست کند و مرد آن را پرداخت کند. اما اگر مال خاصی مثل خانه یا زمین یا آپارتمانی را نام وی بزنند یا مهریه وی قرار دهند مستقیما باید گفت زن مالک آن ملک خواهد بود. در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی نیز همین امر مقرر شده که به محض نکاح زن مالک مهر خواهد شد. پس تمکین نکردن یا خیانت زن یا درخواست طلاق و موارد دیگر باعث نمی‌شود زن از مهریه خود محروم شود.

گرفتن مهریه توسط زن بدون طلاق

طبق قانون، زن می‌تواند بعد از عقد در هر لحظه‌ای که اراده کند، مهریه خود را بخواهد و مرد هم باید پرداخت کند. قانون هم برای زن راه‌هایی را در نظر گرفته که مهریه را مطالبه کند. برای مثال شما اگر بخواهید مطالبه مهریه کنید ابتدا باید از اجرای ثبت اقدام کنید و درصورتی‌که نتیجه نگرفتید آن‌گاه به دادگاه مراجعه کنید.

مراحل مطالبه مهریه بدون طلاق

• لازم است که شما ابتدا در هنگام مطالبه، عقدنامه را همراه خود داشته باشید. زیرا دادگاه ابتدا باید رابطه زن و شوهری شما را تایید کند تا بتواند درباره مهریه تصمیم بگیرد. اگر به مطالب مهریه علاقه دارید به مطلب دریافت مهریه قبل و بعد از رابطه جنسی چه تفاوتی دارد؟ مراجعه کنید.
• در ضمن دادخواست، از دادگاه می‌توان تقاضای تامین خواسته و توقیف اموال کرد.
• وقتی وقت رسیدگی تعیین شد و دادگاه شروع به رسیدگی کرد به دفاعیات طرفین گوش می دهد و ممکن است مرد، ادعای بخشش مهریه توسط زن را داشته باشد که البته باید آن را ثابت کند.
• اگر دادگاه حکم به پرداخت مهریه توسط شوهر بدهد؛ مرد مکلف به پرداخت آن است. زن می‌تواند از طریق اجرای احکام مدنی هم به توقیف اموال مرد اقدام کند و هم حکم بازداشت وی را بگیرد. در مقابل مرد می‌تواند با اثبات اعسار (ناتوانی از پرداخت) مهریه از بازداشت رهایی یابد و میزان مهریه را به وسیله دادگاه قسط بندی کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب کتک زدن همسر چه مجازاتی دارد؟ را مطالعه کنید.

هنگامی که زن و مردی به عقد ازدواج یکدیگر در می‌آیند، معمولا پرداخت مالی تحت عنوان مهریه یا صداق را حین عقد، مشخص می‌کنند.

تعیین مهریه حین عقد نکاح، به این معنا است که مرد متعهد می‌شود که هر زمان، زن اقدام به مطالبه مهریه خود نمود، آن را پرداخت نماید. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مهریه قبل از رابطه زناشویی می‌پردازیم.

تکلیف مهریه قبل و بعد از رابطه جنسی چه می‌شود؟

هرگاه مهریه در نکاح مشخص باشد و نزدیکی( رابطه جسی) هم واقع شود، طلاق هیچ تأثیری روی مهریه ندارد. اگر مرد مهریه را هنوز پرداخت نکرده باشد، موظف است در زمان طلاق آن را تمام و کمال پرداخت کند. دادگاه در صورتی به شوهر اجازه طلاق می‌دهد که یا مرد مهریه را تمام و کمال پرداخت کند. یا حکم اعسار گرفته و مهریه قسط‌بندی شده باشد.

اگر شوهر، زن را قبل از نزدیکی طلاق دهد درصورتی‌که مهریه به زن پرداخت شده باشد، نصف مهریه باید به مرد برگردانده شود. اگر مهریه هنوز به زن تسلیم نشده است، دراین‌صورت تعهد شوهر به پرداخت، مهریه نصف می‌شود.

ماده (۱۰۹۲) قانون مدنی چنین مقرر می‌دارد: « هرگاه شوهر قبل از نزدیکی زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود. اگر شوهر بیش از نصف مهر را داده باشد حق دارد بیشتر از نصف را عینا یا مثلا یا قیمت آن را استرداد کند»

درصورتی‌که مهریه تلف شده باشد یا زن آن را از ملکیت خودش خارج کرده باشد مثلا فروخته باشد یا دچار تغییرات دیگری شده باشد که عرفا در حکم تلف است، دراین‌صورت زن باید در صورت مثلی بودن مهریه ( مانند آن مهریه در بازار باشد) به میزان نصف از مثل آن تهیه و به مرد تسلیم کند.

اما اگر مهریه قیمی (قیمت آن مشخص باشد) بوده است زن موظف است قیمت نصف مهریه را به نرخ روز طلاق به شوهر پرداخت نماید. همچنین اگر مهریه در زمان تصرف زن معیوب یا ناقص شده باشد، زن موظف است به قیمت روز طلاق به میزان عیب یا نقص به مرد پرداخت کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب آیا زن ناشزه حق دریافت مهریه دارد؟را مطالعه کنید.

زوجین در زندگی مشترک از یک سری حقوق قانونی برخوردار هستند. یکی از این حقوق مشترک میان زوجین تمکین از یکدیگر است.

هر زن و شوهری با عشق و علاقه پا به زندگی مشترک می‌گذارند اما این باعث نمی‌شود که این عشق تداوم داشته باشد. بسیاری از زوجین به دلایل مختلف مانند اشتباهات فردی، مشکلات با خانواده، تغییر رفتاری و خلق و خوی، اعتیاد به مواد مخدر و هزاران علت دیگر از هم جدا می‌شوند. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تعلق مهریه به زن ناشزه می‌پردازیم.

زن ناشزه کیست؟

یکی از تکالیفی که به موجب عقد نکاح بر عهده زن قرار می‌گیرد، تمکین از شوهر است. تمکین از شوهر در معنای عام و خاص به کار می‌رود. تمکین عام یعنی اطاعت از شوهر در مسائل کلی زندگی مشترک. مثل سکونت در منزلی که شوهر انتخاب کرده و تمکین خاص هم ناظر بر روابط زناشویی زوجین است. حال در صورتی‌که زن از شوهر خود تمکین نکند، مرتکب نشوز شده است. نشوز زن مترادف عدم تمکین است. به چنین زنی زن ناشزه نیز گفته می‌شود.

آثار نشوز زن

• عدم استحقاق زن نسبت به نفقه: در واقع چون شرط نفقه، تمکین از سوی زن است، زن ناشزه حق دریافت نفقه خود را از دست می‌دهد.
• کسب اجازه ازدواج مجدد مرد از دادگاه: بنابراین برای آن‌که مرد بتواند زن دوم بگیرد بایستی به دادگاه رجوع و با اثبات عدم تمکین همسرش، از دادگاه اجازه ازدواج مجدد بگیرد.
•  امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد: البته در کلیه موارد فوق اقدام شوهر باید همراه با اثبات عدم تمکین زن باشد. قاعدتا در ابتدا مرد دادخواست تمکین به دادگاه می‌دهد. چنانچه دادگاه، زن را به تمکین محکوم نماید و حکم قطعی شود، مرد می‌تواند از این حکم برای طرح دعاوی دیگر یعنی طلاق، کسب اجازه ازدواج مجدد استفاده کند. چنانچه مرد بخواهد زنش را طلاق دهد بایستی مهریه او را بپردازد، اما سایر حقوق مانند نفقه، نصف اموال مرد و غیره به زن تعلق نمی‌گیرد. یکی دیگر از مواردی که باعث جدایی زوجین می‌شود بیماری‌هایی هستند که قانون بیان کرده است. برای آگاهی از این موضوع، مطلب بیماری‌هایی که باعث برهم زدن ازدواج همسر می‌شود را مطالعه کنید.

حکم مهریه زن ناشزه

این تصور در بین مردم رواج دارد که ثابت کردن نشوز زن (عدم تمکین) مجوزی برای مردان است تا از پرداخت مهریه امتناع کرده و مهریه را پرداخت نکنند.

در‌‌‌‌‌‌ این باره باید بگوییم تصور اشتباهی است و طبق قانون، نا‌شزه بودن زن ‌‌‌‌‌نمی‌تواند مانع دریافت مهریه شود.

باید گفت که بر اساس ماده ۱۰۸۲ به محض عقد نکاح، مهریه به مالکیت زن در می‌آید. بنابراین، مرد مکلف به پرداخت آن به همسر خود می‌شود. در واقع زن ناشزه همچنان حق مهریه دارد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب چگونه می‌توان نام همسر سابق را از شناسنامه حذف کرد؟ را مطالعه کنید.

عقد موقت در صورتی صحیح است که مدت و مهریه در آن معلوم و مشخص باشد برعکس عقد نکاح دائم که در موقع عقد لازم نیست مدت و مهریه مشخص باشد.

مطابق ماده ۱۰۷۸ قانون مدنی هر چیزی که مالیت داشته باشد می‌تواند به عنوان مهریه بین زوجین توافق شود. مهریه می‌تواند مال منقول یا غیر منقول، وجه نقد یا سکه بهار آزادی و غیره باشد. حال ممکن است این سوال ایجاد شود که زمان پرداخت مهریه در این نوع از عقد چه زمانی است؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع زمان پرداخت مهریه در عقد موقت می‌پردازیم.

 پرداخت مهریه در عقد موقت

امکان پرداخت مهریه از هنگام اجرای عقد تا زمانی‌که عقد موقت به هر دلیلی مثل پایان مدت یا بذل مدت به پایان برسد وجود دارد.

 عقد موقت اگر مدتش ۹۹ ساله هم باشد، باز هم عقد نکاح موقت یا صیغه موقت نامیده می‌شود. عقد موقت شرایطی دارد برای مطالعه شرایط و نحوه ثبت این عقد به مطلب مجازات ثبت نکردن ازدواج موقت مراجعه کنید.

زمان‌های مختلف برای پرداخت مهریه

 مهریه به‌صورت حال در عقد تعیین شده باشد: دراین‌صورت باید تا مهلتی که در هنگام عقد مشخص شده است زن مهریه را دریافت کند.

 مهریه به‌صورت مدت‌د‌ار در هنگام عقد تعیین شده باشد: در این مورد  نیز باید زن مهریه را از مرد تا مهلت مشخص شده دریافت کند.

 مطالبه مهریه در هنگام عقد به صورت اختیار زوجه تعین شده باشد: در چنین حالتی هرگاه زن درخواست وصول مهریه کند می‌تواند اقدام به دریافت مهریه در عقد موقت یا دائم را بنماید که اصطلاحا به این مهریه عندالمطالبه است.

 مطالبه مهریه از جانب زن منوط باشد به استطاعت و توان مالی مرد در پرداخت: در این نوع از مهریه که هنگام عقد تعیین شده و توافق طرفین رسیده است، زن باید اثبات کند که شوهر تونایی مالی برای پرداخت مهریه را دارد. آن وقت می‌تواند اقدام به دریافت مهریه خود ‌کند. اصطلاحا به این مهریه عندالاستطاعه است.

 در صورتی که هنگام عقد مبلغ معینی به عنوان مهریه تعیین شود اما توافق شود که پرداخت آن به زن به صورت اقساطی باشد: در این حالت مرد باید در زمان تایین شده به عنوان زمان پرداخت قسط، مبلغ مورد نظر را پرداخت کند. 

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب بهترین روشی که با آن می‌توانید مهریه را به اجرا بگذارید  را مطالعه کنید.

یکی از موضوعات مهمی که در ارتباط با مهریه مطرح می‌شود این است که زن مهریه خود را به همسرش ببخشد.

زن مالک مهریه است و به محض عقد می‌تواند مهریه را مطالبه کرده یا حتی آن را ببخشد. مطابق قانون، برای اینکه زن اقدام به بخشیدن مهریه به همسر خود کند، شرط خاص پیش بینی نشده است، لکن در عمل این امر نیازمند رضایت پدر است. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع بخشیدن مهریه بدون اجازه پدر می‌پردازیم.

شرایط بخشیدن مهریه

به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به مجرد عقد، زن مالک مهریه می‌شود و می‌تواند هرگونه تصرفی که بخواهد در مهریه انجام دهد. بخشیدن مهریه به همسر نیز یکی از آن‌ها است.

در برخی از شرایط، بخشش مهریه از طرف زن سبب مشکلاتی در روابط طرفین می‌شود. به خصوص در مواقعی که زن تصمیم به جدایی از همسر خود می‌گیرد. دراین‌صورت، زن نمی‌تواند با استفاده از بخشیدن مهریه‌اش، به‌صورت طلاق خلع و مبارات( طلاق به دلیل تنفر) اقدام کند. چراکه مهریه‌اش را از قبل بخشیده است. لذا باید علاوه بر مهریه‌ای که از قبل به شوهرش بخشیده، مبلغی دیگر هم به او بپردازد تا شوهر را راضی به طلاق کند. اگر علاقه دارید در مورد مسائل مهریه بیشتر بدانید به مطلب حقی که به زن اجازه می‌دهد تمکین نکند اما نفقه و مهریه بگیرد مراجعه کنید.

بخشیدن مهریه بدون اجازه پدر

علیرغم اینکه فرض بر این است که بخشیدن مهریه از سوی زن، نشانه رضایت وی از زندگی مشترک و علاقمندی به همسرش است. اما گاهی اوضاع تغییر می‌نماید. تا اینکه زن تمایل پیدا می‌کند تا به هر روشی که شده از شوهرش جدا شود و یکی از این روش‌ها طلاق خلع و مبارات است.

در این طلاق زن در برابر بخشش تمام یا مقداری از مهریه‌اش به مرد، مرد را به طلاق دادن ترغیب کند. اما اینکه زن از قبل مهریه را بخشیده باشد، باید علاوه بر مهری که بخشیده، مبلغی دیگر هم به او بپردازد تا راضی به طلاق دادن زن شود.

علاوه بر رضایت و میل درونی زن نسبت به بخشیدن مهریه، ممکن است مرد او را مجبور به این امر کند. یا اینکه زن به لحاظ احساسات زودگذر خود تصمیم به این امر بگیرد. به همین دلیل، علیرغم این که در شرع و قانون شرط خاصی برای صحت بخشیدن مهریه بدون شاهد از طرف زن در نظر گرفته نشده است اما به لحاظ عملی دفترخانه‌ها اجازه پدر برای بخشیدن مهریه و رضایت وی برای بخشش آن را شرط لازم و ضروری برای این امر می‌دانند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب مردانی که می‌خواهند ازدواج دوم داشته باشند، حتما بخوانند!  را مطالعه کنید.

زن پس از جاری شدن خطبه عقد صاحب مهریه است و هر زمان که بخواهد می‌تواند آن را از همسرش درخواست کند و هر اقدامی بخواهد می‌تواند با مهریه خود انجام دهد.

زن می‌تواند برای به اجرا گذاشتن مهریه‌اش هر زمان که اراده کرد، اقدام کند. وی برای این کار هم می‌تواند به اداره ثبت مراجعه کند و هم به دادگاه خانواده. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع بهترین روش اجرا گذاشتن مهریه می‌پردازیم.

مهریه جزو اولین توافقات زن و شوهر است که میزان آن را معمولا دختر تعیین می‌کند یا اینکه دختر و پسر با هم سر یک مال مشخص و مبلغ معین به توافق می‌رسند.

ممکن است در اثر هیجانات، احساس و عواطف، میزان مهریه تعیین شده بسیار زیادتر از توانایی مرد باشد یا بلعکس میزان مهریه زن بسیار ناچیز تعیین شده باشد. حال سوال اینجاست که آیا می‌توان مهریه تعیین شده را بعد از ازدواج و فروکش شدن احساسات، کم یا زیاد کرد؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع شرایط افزایش و کاهش مهریه می‌پردازیم.

 افزایش مهریه بعد از عقد ازدواج

افزایش مهریه در سند ازدواج، با اقرارنامه رسمی پذیرفته نمی‌شود. در نتیجه اگر زن و مرد خواهان افزایش مهریه هستند می‌تواند از طریق سایر تعهدات مالی مثل صدور چک یا سفته، صلح اموال، فروختن مال و سایر تعهدات الزام‌آور دیگر که در قوانین آمده است اقدام به افزایش مهریه کنند.

پس منعی برای افزایش وجود ندارد ولی این مال جدید افزایش یافته دیگر ماهیت مهریه ندارد. مهریه همان است که حین عقد مشخص شده است. در واقع افراد می‌توانند با یک توافق جدید بین خودشان مبلغی را تعیین کنند. زوجین می‌توانند این را افزایش مهریه بدانند اما قرارداد جدید احکام خود را دارد و تابع مهریه نیست.

 کاهش مهریه بعد از عقد ازدواج

مهریه شرعی همان است که در سند ازدواج مقرر شده است. پس در نتیجه، کاهش مهریه نیز منع قانونی دارد. البته منظور از این کاهش، کاهش میزان مهریه در خود سند ازدواج است وگرنه که زن می‌تواند برای کاهش مهریه تعیین شده به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه و مهریه را ببخشد.

در کاهش یا کلا بخشش مهریه آگاه باشید که اگر به موجب سند رسمی زن تمام مهریه یا بخشی از آن را ببخشد، دیگر نمی‌تواند برای همان قسمت بخشیده شده از طریق مراجع قضایی یا اجرای ثبت اقدام به مطالبه مهریه کند. عملا مهریه تعیین شده در سند ازدواج نیز آثار مالی خود را به موجب سند بعدی کاهش یافته از دست می‌دهد.

نتیجه گیری

به‌طور کلی در مطالب بالا صریحا بیان کردیم که هرگونه تغییر مهریه اعم از افزایش یا کاهش در سند ازدواج منع شده است. برای اطلاع از انواع مهریه و شرایط تبدیل آن به مطلب آیا می‌توان مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه تبدیل کرد؟ مراجعه کنید.

مهریه تعیین شده در سند ازدواج، مهریه شرعی و غیرقابل تغییر است. در خصوص افزایش مهریه نیز بعد از عقد ازدواج منع قانونی وجود دارد اما زوجین می‌توانند در قالب سایر اسناد تعهدآور مالی یا عقود حقوقی مهریه را توافقی میان خود افزایش دهند.

در خصوص کاهش نیز زن می‌تواند با حضور در دفاتر اسناد رسمی نسبت به بخشش قسمتی یا تمام مهریه اقدام کند.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب در این شرایط زن می‌تواند حتی بدون دلیل طلاق بگیرد را مطالعه کنید.

مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه دو کلمه‌ای که به گوش همه ما آشناست. مهریه نشانه وفا و محبت مرد نسبت به همسر خود و سنتی پسندیده است.

مهریه از جمله حقوق مالی مربوط به زن بوده که پس از عقد نکاح برای او وضع می‌گردد. هر آنچه که مالیت و امکان تملک داشته باشد را می‌توان به عنوان مهریه تعیین نمود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع تبدیل مهریه عندالاستطاعه به عندالمطالبه می‌پردازیم.

مهریه عندالاستطاعه

در مهریه عندالاستطاعه، هنگام پرداخت مهریه، زمانی است که مرد، به لحاظ مالی توانایی پرداخت را داشته باشد. از این‌رو پرداخت آن بسته به استطاعت(توانایی) مالی مرد است.

مهریه عندالمطالبه

معنی عندالمطالبه آن است که به محض مطالبه زن، مرد موظف به پرداخت می‌شود. مهریه عندالمطالبه مهریه‌ای است که زن هر زمان اراده کند می‌تواند آن را مطالبه کند. تا زمانی هم که مرد مهریه را به زن نپردازد، زن می‌تواند از حق حبس خود استفاده کند و تمکین نکند.

رابطه تمکین و مهریه

تمکین به این معنا است که زن موظف به تابعیت از مرد در موارد تعیین شده مانند خوش‌رویی، خوش‌اخلاقی، زندگی در مکان مشترک، ایجاد رابطه جنسی و غیره است.

لیکن قانون این حق را برای زن در نظر گرفته است، تا هنگامی که مهریه به او پرداخت نشده است از انجام وظایفی که در برابر همسر خود دارد اجتناب نماید. یا به تعریفی دیگر مجاز به عدم تمکین است حتی نفقه او نیز ساقط نمی‌گردد.

آیا می‌توان مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه تبدیل کرد؟

پس از عقد نکاح امکان تغییر میزان مهریه و کم یا زیاد کردن آن وجود ندارد و زوجین نمی‌توانند تغییری در آن ایجاد کنند.
اما زمان پرداخت مهریه یا نحوه پرداخت آن را می‌توان تغییر داد. در این حالت زوجین با توافق یکدیگر می‌توانند مهریه عندالاستطاعه را به عندالمطالبه یا برعکس تبدیل کنند.
حتی می‌توان بخشی از مهریه را به‌صورت عندالاستطاعه و بخش دیگر را به‌صورت عندالمطالبه تبدیل کرد.

برای این منظور زوجین باید با در اختیار داشتن نکاح‌نامه و شناسنامه به محضرخانه محل عقد مراجعه کرده و تغییرات لازم را انجام دهند.

با توجه به مطالب فوق، تبدیل مهریه عندالاستطاعه به عندالمطالبه و یا بر عکس، پس از نکاح امکان‌پذیر است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب مهریه‌هایی که نه می‌توان داد نه می‌توان گرفت را مطالعه کنید.

هنگام عقد نکاح مرد تعهد می‌کند مبلغ یا چیزی که ارزش اجتماعی دارد یا مالی که قابلیت تملک دارد را به عنوان مهریه زن، به او پرداخت کند.

مهریه در شرع به عنوان عاملی بازدارنده برای مرد تلقی می‌شود که به تحکیم زندگی کمک می‌کند. در سال‌های اخیر مهریه مشکلات زیادی را به وجود آورده است. یکی از سوالات رایجی که پرسیده می‌شود آن است که آیا توقیف ملک قولنامه‌ ای برای مهریه امکان دارد؟ در این مطلب از مجله دلتا به موضوع توقیف ملک قولنامه ای بابت مهریه می‌پردازیم.

آیا ملک قابل توقیف است؟

ملک در صورتی‌که جزو مستثنیات دین نباشد برای مهریه قابل توقیف است. اگر توقیف ملک، شرایط زندگی را برای مرد سخت نکند، می‌توان آن را برای مهریه توقیف کرد.

منزلی که در شان مرد و افراد تحت تکفل وی باشد و مغازه یا ملکی که برای امرارمعاش وی و افراد تحت تکفلش ضروری است، املاک مستثنیات دین محسوب می‌شوند.

اموال غیرمنقول مثل ملک چگونه توقیف می‌شوند؟

اگر ملک ثبت شده باشد پس از توقیف آن برای مهریه باید به اداره ثبت محلی که مال در آن‌جا واقع است اطلاع داده شود.

اگر ملک دارای سابقه ثبتی نباشد در صورتی توقیف آن مجاز است که مرد در آن تصرف مالکانه داشته باشد. همچنین توسط کارشناس، مالک آن ملک شناخته شود.

اگر ملک دارای عوایدی (اجاره‌بها) باشد، به‌طوری که عواید یک سال آن برای پرداخت مهریه کافی باشد، در صورت رضایت زن، خود ملک توقیف نمی‌شود و عواید آن برای پرداخت مهریه توقیف می‌شود.

آیا توقیف ملک قولنامه‌ ای ممکن است؟

طبق قانون ثبت اسناد و املاک، دولت تنها در صورت‌های زیر شخص را مالک یک ملک می‌شناسد:

• ملک به نام او ثبت شده باشد.
• همچنین ملک از طریق مالک رسمی آن به او به ارث رسیده باشد.
• ملک به وی منتقل شده باشد و این انتقال در دفتر املاک ثبت شده باشد.

بنابراین تنها با معرفی ملک قولنامه‌ای به عنوان اموال شوهر، نمی‌توان ادعا کرد که مرد مالک آن است. با توجه به عدم اثبات مالکیت به دادگاه، امکان توقیف ملک وجود ندارد، اما ممکن است با استفاده از قانون اجرای احکام مدنی توقیف ملک ممکن شود.

طبق این قانون اگر شخصی که سند ملک به اسم اوست، به مالکیت مرد اقرار کند و رضایت خود را نسبت به توقیف ملک اعلام کند، ممکن است دادگاه رای به توقیف ملک مورد نظر بدهد.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی مطلب طلاق توافقی چقدر زمان می‌برد؟ را مطالعه کنید.

یکی از مهم‌ترین حقوقی که به موجب شرع و قانون به زن تعلق می‌گیرد، مهریه‌ای است که به موجب عقد نکاح میان زن و مرد تعیین می‌شود.

بر اساس قانون مدنی زن به محض عقد ازدواج، مالک مهریه می‌شود و مرد از همان لحظه متعهد می‌شود که مهریه همسر خود را بپردازد. به لحاظ عرفی مطالبه مهریه معمولا حین دعوای طلاق در دادگاه مطرح می‌شود. اما در هر شرایطی زن امکان دریافت مهریه را خواهد داشت. حتی در صورتی‌که شوهر فوت کرده باشد نیز زن می‌تواند با ارئه دادخواستی مهریه‌اش را مطالبه کند که از اموال متوفی باید پرداخت شود. در این مطلب از مجله دلتا به موضوع مهریه همسر دوم می‌پردازیم.

اگر شوهر فوت کند مهریه زن دوم چه می‌شود؟

اگر مردی بیش از یک زن داشته باشد خواه به عقد دائم یا عقد موقت، همسران او می‌توانند از محل ماترک (آنچه به ارث رسیده) مطالبه مهریه کنند.

هیچ کدام از زنان متوفی در گرفتن مهریه بر دیگری برتری ندارد.

بعضی به اشتباه فکر تصور می‌کنند، مهریه زن اول بر دیگران ارجحیت دارد که چنین نیست. حتی مهریه زنی که به عقد موقت در نکاح مرد بوده است با مهریه زنی که در عقد دائم بوده است تفاوتی نمی‌کند.

پس از فوت شوهر از کل ارث از جمله منزل مسکونی او می‌توان مهریه را وصول کرد. مهریه را هم از طریق دادگاه و هم از طریق اجرای ثبت می‌توان مطالبه کرد.

آنچه اینجا اهمیت دارد این است که اگر اموال متوفی برای پرداخت همه مهریه‌ها کفایت نکند، زنی که زودتر ملک یا مال دیگری از اموال به جا مانده فرد فوت شده را توقیف کرده باشد، در گرفتن مهریه از محل مال توقیف شده اولویت دارد. حتی اگر مالی جهت وصول مهریه برای زن دیگر نمانده باشد.

چند نکته مهم

• وراث بیش از کل ارث متوفی مسئولیتی ندارند. به عبارت دیگر و به عنوان مثال اگر مردی فوت کند و ارثی بر جای نگذاشته باشد یا اندک باشد و همسر او مطالبه مهریه کند و ارث جوابگوی مهریه زن نباشد، وراث شوهر مسئولیتی برای پرداخت مابقی مهریه زن بعد از فوت شوهر ندارند.
• اگر اموال به جای مانده از شوهر کم باشد و چند نفر طلبکار باشد، هر کدام که زودتر مالی از متوفی را توقیف کند، در گرفتن طلب خود در آن مال توقیف شده اولویت دارد.
•  در شرایط مساوی، مهریه زن متوفی دین ممتاز محسوب می‌شود. نسبت به سایر طلبکاران، زن دارای اولویت است.
•  حتی اگر بین زوجین نزدیکی واقع نشده باشد و زوج فوت کند، زن دوشیزه متوفی می‌تواند کل مهریه را از محل ارث وصول نماید.
• اگر مهریه زن وجه نقد باشد تا زمان فوت شوهر به نرخ روز محاسبه می‌شود.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی با نکات حقوقی زن چه زمانی می‌تواند جدا از شوهر خود زندگی کند؟ مطالعه کنید.